Franca është përfshirë në protesta masive, pasi qytetarët janë revoltuar për shkak të vendimit për rritjen e moshës së pensioneve.
Gjithashtu ky vendim i qeverisë franceze, ka ndezur debatet politike në vend, ndërsa presidenti francez Emmanuel Macron duket se është i vendosur në qëndrimin e tij.
The Guardian sjell një analizë lidhur me këtë çështje duke trajtuar protestat e qytetarëve dhe thirrjet e tyre për të mos e lejuar këtë ligj të zbatohet.
Analiza
Ndryshimet e propozuara në sistemin e pensioneve të Francës, të cilat kanë provokuar protesta dhe greva të mëdha që nga fillimi i vitit, do të votoheshin në parlament të enjten, një moment ky vendimtar dhe tensionuese për presidenti francez.
Megjithatë, në momentin e fundit ai e tërhoqi votimin dhe përdori kompetenca të veçanta kushtetuese për të bërë që planet e tij të realizoheshin.
Por cilat janë ndryshimet e pensioneve të propozuara nga Macron?
Mosha minimale e përgjithshme e pensionit do të rritet nga 62 në 64 vjeç, disa punonjës të sektorit publik do të humbasin privilegjet dhe do të ketë një rritje të përshpejtuar të numrit të viteve të punës që kërkohen për t’u kualifikuar për një pension të plotë.
Ndryshimet ishin pjesë e manifestit të Macron për rizgjedhjen e tij për një mandat të dytë në detyrë në 2022.
A nuk është përpjekur Macron të bëjë ndryshime në sistemin e pensioneve më parë?
Përgjigja është Po. Kujtojmë se në vitin 2019, gjatë mandatit të tij të parë, Macron paraqiti një plan tjetër për të unifikuar sistemin kompleks francez të pensioneve.
Ai argumentoi se heqja plotësisht e 42 regjimeve speciale për sektorët, duke nisur nga punonjësit e hekurudhave dhe energjetikës e deri te avokatët ishte vendimtare për të mbajtur sistemin financiarisht të qëndrueshëm.
Në atë kohë ai nuk donte të rriste moshën e pensionit. Protestat kundër këtyre propozimeve zgjatën më shumë se çdo grevë që nga ndalesat e punëtorëve të maceve të egra të vitit 1968. Ndryshimet e Macron përfundimisht u anuluan në fillimin e pandemisë së koronavirusit në 2020
Por javët e fundit kanë shpërthyer protestat:
Të gjitha sindikatat, përfshirë qendrën e moderuar, kanë udhëhequr protesta që nga fillimi i këtij viti, duke organizuar disa nga demonstratat më të mëdha në dekada, të cilat arritën kulmin të martën e kaluar kur rreth 1.28 milionë njerëz dolën në rrugë.
Punonjësit e transportit, punëtorët e energjisë, dokerët, mësuesit dhe punonjësit e sektorit publik, përfshirë stafin e muzeut, kanë mbajtur greva. Një grevë për grumbullimin e mbeturinave po vazhdon dhe ka çuar në grumbullimin e më shumë se 7,000 tonë mbeturinave në gjysmën e Parisit.
Sindikatat thonë se rishikimi do të penalizojë njerëzit me të ardhura të ulëta në punë manuale, të cilët priren të fillojnë karrierën e tyre herët, duke i detyruar ata të punojnë më gjatë se të diplomuarit, të cilët janë më pak të prekur nga ndryshimet.
Sondazhet tregojnë se dy të tretat e francezëve kundërshtojnë ndryshimet e pensioneve dhe mbështesin lëvizjen protestuese.
Pse pensionet janë një pikë kaq ‘e nxehtë’ politike në Francë?
Sistemi i pensioneve shihet si gurthemeli i modelit të mbrojtjes sociale të vendit.
Ndryshe nga sistemi i udhëhequr nga tregu i Mbretërisë së Bashkuar, Franca ka një sistem pensionesh të çmuar për atë që politikanët e quajnë “solidaritet midis brezave”, ku popullsia e punës paguan tarifa të detyrueshme të listës së pagave për të financuar ata që janë në pension.
Të gjithë punëtorët francezë marrin një pension shtetëror. Franca ka moshën më të ulët të kualifikimit për një pension shtetëror midis ekonomive kryesore evropiane dhe shpenzon një shumë të konsiderueshme për të mbështetur sistemin.
Por popullsia aktive e punës paguan tarifa të larta të pagave dhe i sheh pensionet e drejta si themelin e mënyrës se si duhet të funksionojë shoqëria. Çdo president francez gjatë 40 viteve të fundit në një farë mënyre ka bërë ndryshime në ligjet e pensionit, duke shkaktuar zakonisht zemërim në votime dhe demonstrata në rrugë.
Pse Macron zgjodhi të përdorte fuqi të veçanta për të detyruar ndryshimet, në vend të një votimi parlamentar?
Dhoma e ulët e parlamentit, Asambleja Kombëtare, ishte gati të votonte të enjten pasdite. Por Macron mori një vendim befasues, të minutës së fundit, për të përdorur në vend të kësaj kompetenca të veçanta kushtetuese për t’i zbatuar planet pa votim, sepse ai nuk ishte i sigurt për mbështetjen e mjaftueshëm të ligjvënësve.
Çfarë ndodh më pas?
Politikanët e majtë u kanë bërë thirrje sindikatave të vazhdojnë grevat dhe protestat në rrugë.Politikanët e opozitës brenda 24 orëve do t’i propozojnë qeverisë një votë mosbesimi, e cila do të çojë në një votim, ndoshta që të hënën.
Por nëse kjo do të kalojë apo jo varet nga mënyra se si partitë opozitare, të cilat janë radikalisht kundër njëra-tjetrës, mund të grupohen së bashku. E majta radikale nuk dëshiron të bashkohet me të djathtën ekstreme të Marine Le Pen.
Votat e mëparshme të mosbesimit ndaj kësaj qeverie nuk kanë kaluar sepse nuk kanë marrë shumicën absolute prej 287. Shumë varet nëse partia e djathtë, Les Républicains, do të votonte për një mocion mosbesimi.
Nuk e ka bërë këtë më parë. Udhëheqësi i partisë, Eric Ciotti, tha të enjten se partia e tij nuk do ta vendosë emrin e saj në një votë mosbesimi. Nëse një votë mosbesimi kalon, Macron mund të tërhiqet nga kabineti dhe të organizojë një riorganizim për të formuar një qeveri të re. Ai gjithashtu ka fuqinë të vendosë të shpërndajë parlamentin dhe të thërrasë zgjedhje të përgjithshme të parakohshme, megjithëse kjo nuk është zgjedhja e tij më e mirë e mundshme.